Op bezoek bij het Wassenaarse Boerenbedrijf Bos

Foto: Jeanette Nell

Het bezoek aan de boerderij van boer Bos werd een bijzondere ervaring. Het is een prachtig melkveebedrijf met uitgestrekte weides, er is een lange oprijlaan met de driekleur ondersteboven aan de vlaggenmast maar wat het meeste opviel, dat was boer Rinus Bos, zijn vrouw Els en zijn kinderen. Dochter Larissa (20) volgt de hogere landbouwschool, zoon Rinus (17) volgt de lagere landbouwschool en allemaal (als er geen school is) werken ze volop mee in het bedrijf. Dit hier overstijgt het hebben van een roeping, het zijn van boer zit in hun genen, zit in hun DNA en dat is prachtig om te zien. Wat jammer dat er rond het boerenbedrijf zo’n onrust is ontstaan. 

Door Jan Pieter Becker

Wat hen overkomt, staat op gespannen voet met eerdere (zelfs recente) regelgeving en er lijkt geen ruimte meer voor een dialoog. Wat in generaties is opgebouwd, wordt als het ware met een pennenstreek vernietigd. Om moedeloos van te worden. Uw correspondent voelt de onzekerheid, de frustratie, hun verdriet. Els verduidelijkt bij binnenkomst de omgekeerde vlag: “Die staat voor boeren in nood. Het is een gebruik uit de scheepsvaart, vroeger als een schip in nood was dan werd de vlag ondersteboven opgehangen. En nu zijn de boeren in nood.” Boer Rinus trapt somber af met de woorden: “Misschien hebben we volgend jaar geen bedrijf meer.” De toon is gezet.

Rinus is geboren en getogen op de boerderij: “We hebben 140 melk- en kalfkoeien, 100 stuks jong vee, 50 fokschapen, 10 kippen en 4 paarden.” En terwijl we in gesprek zijn verzamelt zich een enorme kudde drachtige koeien rond mijn auto. Rinus: “Die zijn met zwangerschapsverlof, die doen geen kwaad.” En hij vervolgt: “We hebben een gemiddeld groot bedrijf en dat komt doordat de kostprijs een steeds grotere rol speelt. Bij mijn vader werd jaarlijks 6 ton melk geproduceerd, Wij doen 1,3 miljoen liter. Het is echt een familiebedrijf. Er moet altijd veel gebeuren en dat vaak in een korte tijd en dat betekent alle hands aan dek.”

“Er wordt gezegd dat er in Nederland een groot stikstof probleem is maar in 1999 waren er drie keer meer koeien dan nu. Tussen 1999 en nu heeft een reductie plaats gevonden van 70%. Daarnaast wordt tegenwoordig gewerkt met precisiebemesting, wij brengen het bij de wortels in de grond. Er zijn al eindeloos veel maatregelen genomen om het schoner te maken en dat is gelukt. Het lijkt wel of de beleidsmakers en het ministerie van LNV geen idee hebben hoe het nu gaat, er lijkt sprake te zijn van een door henzelf gecreëerd probleem. In Duitsland is de uitstoot maal 10 maar Duitsland is een industrieland. Als ze daar net zo streng zouden zijn als hier in Nederland dan zou Duitsland geen industrie meer hebben en dat wil daar natuurlijk niemand.”

“Alles heeft met kostprijs te maken. Een koe moet altijd gevoerd worden, of we nu een goede prijs krijgen of een slechte prijs, of we een goede of slechte zomer hebben, de koe moet gevoerd. Door de oorlog in Oekraïne is de voedselprijs ontploft, de koe trekt zich daar natuurlijk niets van aan, die wil eten. Van ons wordt al jaren verwacht dat we telkens keihard innoveren, als we dat niet doen dan komt er een beroepsverbod. Vanaf 2015 moesten stallen vernieuwd worden en moest er meer geproduceerd worden, Er zijn investeringen gedaan met een hypotheek die in 30 jaar terugverdiend moet worden, En nu, nog niet eens halverwege de wedstrijd, worden de regels opnieuw veranderd. Dat kan natuurlijk niet, dat maakt de boer radeloos. We hebben sinds 2002 dezelfde melkprijs terwijl de kosten en arbeidsloon sterk zijn gestegen.”

“Eigenlijk hebben wij boeren een kringloopbedrijf: de koe eet gras en geeft mest en die mest gaat weer op het gras waardoor de koe weer melk produceert waar weer Beemster kaas van wordt gemaakt. Mest is stikstof en stikstof kan ook neerdalen, bij ons daalt de stikstof voornamelijk neer op eigen terrein. We stoten het niet alleen uit, we vangen ook een groot deel op. Het beroemde kaartje uit Den Haag, waarop is aangegeven in welke gebieden boerenbedrijven moeten verdwijnen, heeft alle boeren op scherp gezet. We zijn één hechte ploeg, we hebben geen concurrenten, we zijn met alle boeren één, de saamhorigheid is enorm. De nu in gang gezette vernietiging van het boerenbedrijf zal bovendien hun verlangde uitstoot van stikstof niet realiseren.”

“De afstand met de politiek is waanzinnig groot en nu moet er een bemiddelaar komen. Maar Sophie Hermans (VVD) heeft al gezegd dat ze doelen niet zullen bijstellen. Daar blijkt al de kloof tussen bevolking en politiek. Er is geen democratie meer. Minister van der Wal (ook VVD) heeft zelfs uitgesproken dat als ze moet luisteren naar de achterban dat ze dan haar werk niet meer kan doen. Dat is toch te gek voor woorden. (Rinus toont beelden van die uitspraken) Een paar mensen sluiten een regeerakkoord en het is direct in beton gegoten, er kan en mag niet meer over gesproken worden, die paar bepalen, de rest moet er maar mee instemmen. En dat terwijl er wetenschappelijk gezien nog heel veel onduidelijk is. VVD en CDA waren in hun verkiezingsprogramma tegen krimp van veestapel, er mocht geen sprake zijn van uitroken. Hun handelwijze nu staat daar haaks op, voor de boeren spreekt hier een onbetrouwbare overheid. Het enige dat ons lijkt te kunnen redden dat is als het kabinet valt. De burger moet zich opnieuw kunnen uitspreken.”