Burgemeester De Lange biedt excuses aan voor harteloosheid gemeente Wassenaar in en na WOII
Algemeen“Dit rapport geeft een goed beeld van de meest donkere periode in de Wasssenaarse geschiedenis”, was de indrukwekkende tekst van burgemeester De Lange bij de presentatie van het onderzoek Joodse burgers in Wassenaar: onteigening en rechtsherstel. Een onderzoek dat woensdagavond 17 april werd gepresenteerd in Raadhuis De Paauw.
Door Loes Rietvelt
Mede door de veelbekeken serie ‘De Joodse Raad’ is er de afgelopen maanden door het hele land veel verontwaardiging over de weinig inlevende rol bij de terugkomst van Joodse burgers die de kampen hadden overleefd of terugkwamen van hun onderduikadres. Woningen bleken te zijn verkocht, meestal aan NSB-ers, landbouwgronden onteigend. Het gemeentebestuur van Wassenaar concludeerde al voordat dit onrecht in de media kwam, dat het geen goed zicht had op haar rol destijds bij onteigening en rechtsherstel van Joodse inwoners en liet een onderzoek uitvoeren. De conclusies waren de volgende: In totaal zijn er 39 panden van Joodse eigenaren door de Duitse bezetter in beheer genomen. Hiervan waren er 24 verkocht, voor 23 hiervan vond rechtsherstel plaats. In totaal waren er 13 landbouwgronden verplicht geregistreerd, hiervan werden er vijf gedwongen verkocht. Van deze vijf kon er van twee geen rechtsherstel worden vastgesteld, voor de overige drie wel. De gemeente Wassenaar kocht tijdens de oorlog geen Joodse panden aan. Door tussenkomst van de Commissaris der Provincie kwam ook de Joodse begraafplaats Persijnhof niet in bezit van de gemeente. Een bijzonder triest verhaal werd beschreven over de twee Joodse zussen, Kaatje en Mieke Frenk, die eigenaresse waren van huize ‘Klim Op’ aan de Raadhuislaan 4 en hier een Joods rusthuis hadden gecreëerd. De twee werden opgepakt op hun onderduikadres. Eén pleegde zelfmoord, de ander werd in de kampen vermoord. De gemeente stuurde na de oorlog naheffingen van gemeentebelastingen. Hun volledige verhaal is terug te vinden op internet.
Burgemeester De Lange gaf tijdens de presentatie een schets van hoe de bezetting na 1940 steeds meer haar stempel drukte op de kleine Joodse gemeenschap in Wassenaar. “Vanaf 1941 waren Joodse burgers niet langer welkom in het duingebied. Toen de deportaties op gang kwamen, doken steeds meer Joodse burgers onder. In Wassenaar lieten sommigen zich opnemen in de St. Ursulakliniek. Na hun behandeling keerden zij niet terug naar huis, maar doken ze met hulp van het verzet onder. In 1941 begon de leider van de NSDAP in Wassenaar, Arnold Lampe, met het verzamelen van namen van in Wassenaar wonende Joodse burgers en informatie over hun huisbezit. Met de dreiging van onzekerheid en deportatie in het vooruitzicht waren er meerdere Joodse burgers die zelfmoord pleegden. Slechts enkele Joodse burgers van de kleine honderd die naar de kampen werden getransporteerd keerden terug naar Wassenaar. In december 1947 werd voor de overledenen een monument onthuld. De afgelopen jaren zijn er bovendien 33 Stolpersteine geplaatst voor de vroegere woonhuizen van Joodse inwoners van Wassenaar. Dankzij het rapport is er een beter en feitelijker beeld van deze donkere periode in de Wassenaarse geschiedenis. In veel gevallen heeft indertijd rechtsherstel plaatsgevonden, maar het gebrek aan empathie en medemenselijkheid is bijzonder pijnlijk om te lezen.”
De burgemeester sluit zijn speech af met excuses namens het college van burgemeester en wethouders voor het harteloze en kille handelen van de gemeente Wassenaar tijdens, maar ook na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op de foto vlnr: hoofdonderzoeker prof. dr. W. van Meurs, dhr. A.J. Beijersbergen (lid werkgroep Stolpersteine Wassenaar en historische vereniging Oud Wassenaer), mevr. dr. C. de Glopper (voormalig gemeentearchivaris Wassenaar), burgemeester Leendert de Lange, dhr. C.N.J. Neisingh (lid werkgroep Stolpersteine Wassenaar en historische vereniging Oud Wassenaer) en dhr. R.M. Naftaniel (voormalig directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël).
