Inspirerend thema Boekenweek voor schrijvers over Wassenaarse families

‘Bij ons in de familie’ is het thema van de 89e Boekenweek die nog tot en met morgen loopt. Een thema dat niet alleen gaat over verbondenheid, maar ook over geborgenheid en afkomst. Er is al een boekenkast vol geschreven over kastelen, buitenplaatsen, scholen, kerken en groen in Wassenaar, maar welke families mogen zich nu een echte Wassenaarse familie noemen? Een boek over dat onderwerp moet wel een lokale bestseller worden, want veel Wassenaarders dragen namen die wijzen op een geografische honkvastheid in het dorp.

Door Jos Knijnenburg

‘Echte Wassenaarders’ is een populaire pagina op Facebook waarop vaak mooie foto’s van ons dorp worden geplaatst. Maar wanneer is iemand nu eigenlijk een echte Wassenaarder? Als we Wassenaar als geboorteplaats als criterium hanteren, dan sluiten we hen die in Bronovo ter wereld zijn gekomen maar hun hele leven in Wassenaar hebben gewoond uit. Na hoeveel generaties in de gemeente is het predicaat ‘echte Wassenaarder’ gerechtvaardigd? Met alvast een blik op de toekomst kunnen we ons anno 2024 afvragen wanneer een expat zich een echte Wassenaarder gaat noemen. De slag om de internationale student tussen het Rijnlands Lyceum en de Amerikaanse School wordt vast lesstof voor toekomstige dorpshistorici. Kijken we achterom, dan is er een interessante en digitaal zeer toegankelijke bron als het gaat om echt Wassenaarse familienamen die generaties teruggaan. Op de site wassenaar.nl kunnen de gegevens van de volkstelling uit 1829 op achternaam worden geraadpleegd met in het achterhoofd dat Wassenaar toen iets meer dan 2400 inwoners telde. En jawel, daar verschijnen talrijke dorpsgenoten die 200 jaar geleden hier leefden met nog altijd vertrouwd klinkende namen zoals Van den Barselaar, Den Hollander, Van der Kleij, Knijnenburg. Kortekaas, Van der Kroft, Van Leeuwen, Looijestein, Oosterveer, Remmerswaal, Ruijgrok, Van der Velde, Vogels en Wensveen om er maar eens een paar te noemen. Maar even terug naar het heden want het is Boekenweek. Schrijven over je familie, dat is een ding. De ouder, het kind, de broer of zus, ze zeggen tegen elkaar: hier ben je veilig. De schrijver zegt: alles is materiaal. In een schrijversfamilie is niemand echt veilig, iemands jeugd is voor de ander een potentieel literair decor. De schrijver voelt zich vrij om te schrijven, een familielid is vogelvrij en dat kan heel ingewikkeld uitpakken, zo bleek deze Boekenweek meerdere malen op televisie. We hebben het dan allang niet meer over louter stamboomonderzoek. Tegenwoordig kan iedereen met een mobiel zoeken naar familieleden en al dan net verre voorouders. De digitalisering van gegevens inzake geboorte, huwelijken en overlijden maken het voor iedereen mogelijk in het eigen verleden te duiken. Veel families hebben eigen sites. Een boek schrijven over je familie gaat veelal veel verder want het zijn de verhalen achter al die die namen en jaartallen die een persoonlijke geschiedenis inkleuren. Er zijn al veel bekende Wassenaarse families lijdend voorwerp van boeken geweest. Het adellijke geslacht Van Wassenaer spant in veel opzichten de kroon want in 2000 werd maar liefst 800 jaar familiehistorie beschreven met lijntjes naar omliggende plaatsen zoals Katwijk en Voorschoten. In 1997 verscheen een minder deftige maar wel uitgebreide publicatie over de familie Knijnenburg. De uitgebreide studie over boerderij De Kerkewoning (2016) omvat een schat aan gegevens over onder andere de familie Nell. Een jaar eerder schreef Antoon Claassen in ‘Wassenaar, een beeld van een dorp’ al over Henk Nell, telg uit een zevende generatie van Wassenaarse boeren. Het boek uit 2022 over Wassenaar in het rampjaar 1672 bevat veel informatie over de familie Van der Cleij waarvan schrijver Albert Clobus vermoed dat er mogelijk via vrouwelijke nazaten banden zijn met oude Wassenaarse families als Van der Bijl, Brederode, Mooijman en Van Rijn, namen die we ook in de volkstelling van 1829 tegenkwamen. In de jaren tachtig bracht notarieel onderzoek naar de 227 erfgenamen van de in eenzaamheid overleden maar niet onbemiddelde boer Gerard Heemskerk, een verwantschap tussen tal van Wassenaarse families aan het licht. Speciale vermelding verdient meubelmaker en amateurarcheoloog Adri van der Kleij (1909 -1993) die vanaf 1974 via zijn rubriek ‘Wat weten wij van Wassenaar’ in de lokale pers veel dorpsgenoten kennis liet maken met historische wetenswaardigheden over het dorp en zijn inwoners. In 2017 schreef dorpshistoricus Robert van Lit in het jaarboek van de geschiedkundige vereniging De Haghe over de trots van Van der Kleij dat hij deel uitmaakte van een geslacht dat eeuwenlang in Wassenaar woonde en werkte. Een familiehistorie met mythische componenten.