Het lukt de raad niet om haar eigen werkwijze te herzien

De gemeenteraad heeft het dinsdag EN woensdag uitgebreid over zichzelf gehad. De vraag stond centraal hoe men efficiënter zou kunnen vergaderen. Daartoe lagen voorstellen uit het fractievoorzittersoverleg voor. Tijdens de vergadering bleken die niet voldragen te zijn. Twee ‘gamechangers’ zorgden ervoor dat het voorstel terugverwezen werd naar het fractievoorzittersoverleg en dat dus nog geen besluitvorming plaatsvond.

Door Jan H. de Roij

Achter gesloten deuren hebben de partijen verscheidene malen overlegd over verbetering van de bestuurscultuur. Daaruit bleek dat grote stappen niet gezet kunnen worden. Bemiddelaar Lenferink stelde daarop vorig jaar voor om met kleine stappen te beginnen. Een van die stappen, waar de fractievoorzitters de afgelopen maanden aan gewerkt hebben, is een efficiëntere organisatie van de gemeenteraadsvergaderingen. Die duren, en daar is eenieder het over eens, vaak veel te lang.

Uit het fractievoorzittersoverleg is een voorstel voor een pilot gekomen om de werkwijze van de gemeenteraad aan te passen langs volgende lijnen: afschaffen van het inspreekrecht en hanteren van spreektijden voor de raadsleden. De nieuwe werkwijze zou in mei van start moeten gaan en in december worden geëvalueerd. Wat het inspreken betreft: dat zou beperkt moeten blijven tot de commissievergaderingen. Het ‘inspreekrecht’ zal bij de raadsvergaderingen worden afgeschaft. Voor de fracties wordt een totale spreektijd per vergadering van 2 uur vastgesteld. Die spreektijd wordt verdeeld over de acht partijen en is bedoeld voor de bespreking, interrupties, aanbieden moties en amendementen. Voor het college gelden geen spreektijden.

In de raadsvergadering bleek dat het voorstel toch op onvoldoende consensus kon rekenen met als gevolg een soms emotioneel debat dat zich over twee avonden uitstrekte. Nicolas Pesman (HvW) ziet zijn partij als “de target” van dit voorstel: “Wat hier gebeurt, is dat gezocht wordt naar mogelijkheden om Hart voor Wassenaar te dwarsbomen.” Jeroen Gankema (LW) vroeg zich daarop hardop af of de pilot wel van start moet gaan als een deel van de raad er zich niet comfortabel bij voelt en de indruk ontstaat dat “de minderheid wordt belemmerd.” Saskia Ettema (CDA) sprak haar verbazing uit over het beeld dat Pesman neerzette. Het voorstel is door de fractievoorzitters voorbereid en ze heeft in gesprekken met hem zijn opvattingen niet eerder gehoord. Ze deed vergeefs een oproep aan Hart voor Wassenaar om constructief mee te werken aan de pilot en eventueel al in september de nieuwe gang van zaken te evalueren.

Pesman was cynisch over het ontnemen van het inspreekrecht: “Bestuurscultuur verbeteren door Wassenaarders niet meer te laten inspreken.” Jeroen Gankema (LW) bleek het daar mee eens en sprak over inspreken als een recht en geen gunst: “In het huis van de democratie moet de burger het woord kunnen doen.” Volgens Rogier Krabbendam (D66) voegt inspreken in de gemeenteraad echter niets toe aan de besluitvorming: “Het leidde tot weinig.” Bovendien zijn het vaak dezelfde personen met hetzelfde verhaal als in de commissievergadering. Sonja Hibbert (GL) stelde daarop voor om bij grote onderwerpen inspraakavonden of hoorzittingen te organiseren. Ook Charlotte Rogge (VVD) wil meer investeren in het ‘horen’ van de burger op momenten in het besluitvormingstraject als de posities nog niet zijn ingenomen.

Een andere onvolkomenheid is volgens Hart voor Wassenaar en Lokaal Wassenaar de verdeling van de totale spreektijd van 2 uur over de fracties. Blijkbaar wordt gedacht aan een gelijkelijke verdeling over de 8 partijen waardoor grote partijen als VVD en HvW evenveel spreektijd krijgen als eenpitters. Bovendien, wie gaat dat bijhouden? Volgens Charlotte Rogge zal pas eind mei in een fractievoorzittersoverleg over de exacte invulling gesproken worden, hetgeen bij Gankema (LW) op verbazing stuitte: ”je kunt toch niet zeggen: daar komen we nog op terug”.

Pesman herhaalde nog maar eens dat er consensus moet zijn over een dergelijk onderwerp en dat is niet het geval. Volgens hem zijn de onderlinge verhoudingen te gepolariseerd om tot een nieuw Reglement van Orde te komen. Daarbij speelt voor deze partij zeker mee de wijze waarop de week daarvoor alle inhoudelijke onderwerpen van de agenda zijn verwijderd in de extra raadsvergadering. Ook Gankema maakte van de gelegenheid gebruik zijn frustratie over het politiek proces te verwoorden met name zouden oppositie en coalitie niet op gelijke wijze worden geïnformeerd. Hij kwam tot de conclusie dat het voorstel om de spreektijd in te snoeren niet rechtmatig zou zijn.

Een grote minderheid bleek dus tegen de voorstellen, maar nog steeds een minderheid: tot de eerste gamechanger. De fractievoorzitter van Groen Links, Sonja Hibbert, stelde voor ‘gehoord de beraadslagingen’ om het onderwerp nu van de agenda af te voeren en eind mei opnieuw als fractievoorzitters zich erover te buigen. Vanwege de afwezigheid van Ben Paulides zou het daarmee lastig worden om een meerderheid te krijgen. Daarop trok Rogier Krabbendam (D66) de stekker uit het debat: tweede gamechanger. “We komen er niet uit”. Hij riep een coalitieoverleg bijeen waarin werd besloten de beraadslagingen te staken en nu geen besluiten te nemen. Eind mei gaan de fractievoorzitters opnieuw een poging doen om de werkwijze in de raad efficiënter te organiseren.

Het was al met al een verbazingwekkend debat. Partijen dachten in het voorbereidend stadium overeenstemming te hebben bereikt, maar werden in de raad geconfronteerd met - een deels emotioneel - fel verzet van de grote lokale partijen. Dit had alles te maken met de gebeurtenissen vorige week toen de coalitie verhinderde dat een inhoudelijk debat plaatsvond in de door HvW bijeengeroepen extra raadsvergadering. Al met al een lang en bij vlagen gênant debat, waarbij een inkijkje werd gegeven in hetgeen zich achter gesloten deuren afspeelt en waaruit nog maar weer eens blijkt dat de verhoudingen behoorlijk verstoord zijn.