Chris Teerink’s docu ”The Waste Land” intrigerend maar, net als het gedicht, veel om in één keer te bevatten

In het voorwoord van het boekje dat werd uitgereikt bij binnenkomst, schrijft Teerink, “Ik heb het lezen van The Waste Land altijd gezien als het staan op een tapijt dat telkens onder je voeten vandaan getrokken wordt. Onvoorspelbaar en kwetsbaar als het leven zelf”.

Door Nicole Siemer

Chris Teerink (1966) zag op zijn tweeëntwintigste de film Sans Soleil van Chris Marker, wat begint met het citaat “As Wednesday”, een ander citaat van T.S. Eliot. Nadat hij de film meerdere malen had gezien, besloot hij op een dag een dichtbundel te kopen van T.S. Eliot. In deze bundel las hij voor het eerst The Waste Land. Hoewel lastig te lezen, vroeg hij zich wel af wat het geheim was achter dit gedicht dat zoveel mensen heeft beïnvloed. Het liet hem lang in onzekerheid of hij hier wel een film over kon maken. Onzekerheid, die ook de tijd waarin we nu leven domineert. Dit werd zijn insteek om een verband te leggen met het honderdjarige gedicht en de tijd van nu.

Wist Teerink direct in welke vorm hij de film ging maken?
“Ik heb er lang over nagedacht. Op een gegeven moment ben ik het gedicht gaan zien als een plek, als een ruimte, waar je telkens naar kunt terugkeren en tijd in kan doorbrengen, maar vooral waar ik andere mensen in kan uitnodigen, en dat was voor mij een belangrijke sleutel. Ook stelde ik mijzelf de vraag wat vinden anderen van dit gedicht. Omdat het een baanbrekend gedicht is, wilde ik niet met een conventionele verfilming aankomen.

Na een lang denkproces had ik bedacht om het met foto’s te maken. Poëzie is een geconcentreerde vorm van taal, in weinig woorden zeg je heel veel. Fotografie is een geconcentreerde vorm van tijd. Je zet één fragment stil en dat rek je uit. Op die manier zag ik een mogelijkheid om die poëtische taal te vertalen naar een cinematografische taal”. Als zestien jarige jongen is Teerink begonnen met fotografie. Als fotograaf speelt hij zelf ook duidelijk een rol in deze docu. Fascinerend is hoe hij toevallige voorbijgangers prachtig portretteert.

foto: Chris Teerink                                                                                                                                                                                                                                                         

De meeste personen in de film zijn bewust gekozen, anderen toevallig gevonden. De personages versterken de docu omdat zij het gedicht ieder vanuit hun eigen invalshoek belichten of voordragen. Tatjana Gürbaca, Duitse opera regisseuse, weet de kijker te raken met haar oprechte  emotie. Zij brengt met haar emotie het gedicht echt bij je binnen. 

De poëet en activist Roz Kaveney leest het gedicht in theatrale vorm voor, wat regelmatig een glimlach teweeg brengt. Zelf zegt Teerinks over de personages; “Sommige zijn mijn helden. Bij mij thuis staan hun boeken. Bijvoorbeeld Richard Sennett (urbanist en socioloog). Als hij popmuzikant zou zijn zou hij een top artiest zijn. Verder kende ik Ilja (Leonard Pfeijffer) al. 

In Genua 2020 ben ik met Ilja begonnen en drie weken later kwam door corona alles tot stilstand. Opeens had ik veel tijd om te lezen. Nooit eerder was ik geïnteresseerd in economie. Maar toen alles stilstond ben ik op zoek gegaan naar een econoom met een filosofische kant. Ik vond Kay Standing, die bleek toen een hele intieme relatie te hebben met het gedicht. Resultaat van veel research en tegelijkertijd een grote toevalligheid”.

 foto: lja Leonard Pfeijffer

Na meerdere keren de docu te hebben kunnen bekijken, begin je niet alleen het gedicht beter te begrijpen, maar ook de keuze van Teerinks om de docu zo te maken. Zeker niet plaatje-praatje.

Als kijker wordt je aan het denken gezet en mede door de muziek van Blaudzun en de verschillende geluidseffecten in een bepaalde stemming gebracht. En iedere keer zie je meer, verandert je zienswijze en brengt het gedicht van honderd jaar geleden je naar de tijd van nu. En omdat de geschiedenis zich herhaalt blijft Eliot’s gedicht actueel, ook de komende honderd jaar. 

Voor wie de vertoning in het Filmhuis heeft gemist kan de docu eventueel gaan bekijken in EYE  in Amsterdam of Filmhuis Den Haag. 

Op 9 juni is er in Rotterdam nog een herkansing op de Poetry International (LantarenVenster).