Dag van het Kasteel Zuid-Holland heeft dit jaar een bijzonder koninklijk tintje
Tijdens de Dag van het Kasteel 2023 openen op Tweede Pinksterdag maandag 29 mei a.s. in totaal 20 kastelen, landgoederen en buitenplaatsen in de Zuidhollandse landgoederenzone de poorten voor het publiek. Eén van de te bezoeken objecten betreft het Koetshuis Landgoed De Horsten op de gelijknamige koninklijke landgoederen die zich uitstrekken over Wassenaar en Voorschoten. De Dag van het Kasteel krijgt daarmee een speciaal koninklijk tintje omdat het opengestelde koetshuis zich bevind op grond van koning Willem-Alexander, die het eigendom van familiebezit de Horsten in november 2017 overnam van zijn moeder, prinses Beatrix.
Door Jos Knijnenburg
Het Koetshuis Landgoederen De Horsten is welswaar geen kasteel, maar sluiten perfect aan bij het thema van de Dag van het Kasteel 2023 ‘Upstairs/Downstairs’, waarbij het personeel van kastelen en buitenplaatsen centraal staat. Het koetshuis is onlosmakelijk verbonden met het nabijgelegen Huis ter Horst. Een “jachtslot”, dat na een lange periode van leegstand, kraak en anti-kraak sinds kort weer permanent als woonhuis functioneert en qua uiterlijk de allure van een kasteeltje ademt. Het koetshuis dat op 29 mei tussen 9.30 en 17.00 uur de deuren voor het publiek opent, bevindt zich aan de Horstlaan, de rechtstreekse verbindingsweg binnen de Horsten tussen de koninklijke landgoederen Eikenhorst in Wassenaar en Ter Horst in Voorschoten. Het koetshuis ligt ten zuiden van Huis ter Horst op een steenworp afstand van de spoorlijn tussen Den Haag en Leiden. Het is wandelend vanaf de ingang van De Horsten aan de Horst en Voordelaan in een paar minuten te bereiken. Het Koetshuis Landgoed De Horsten heeft recent een zeer ingrijpende restauratie ondergaan die mede mogelijk is gemaakt door de provincie Zuid-Holland. Het bakstenen gebouw is in 1701 gebouwd in opdracht van de toenmalige Heer van Ter Horst Frederik Sluysken. Een gebeurtenis die geen passant op de Horstlaan kan ontgaan want boven de centrale toegangsdeur staat het bouwjaar 1701 in bijna intimiderend grote Romaanse cijfers (MDCCI) vermeld en daarboven is de gevel versierd met een ook al niet te missen gevel- en wapensteen (zie foto). Het koetshuis is niet het enige bijgebouw van het Huis ter Horst dat bewaard is gebleven. Iets verderop langs de wandelroute staat nog een rijtje voormalige dienstwoningen van het jachtslot. Dat staat op een perceel grond van meer dan 10.000 vierkante meter grond dat is omgeven door een sloot, met een beetje fantasie een heuse slotgracht. Het Koetshuis Landgoed De Horsten werd in 1767 aan de achterzijde uitgebreid met een oranjerie, als onderdeel van een 18e eeuwse tuinaanleg. In een oranjerie konden exotische bomen, struiken of planten uit exotische landen en kolonies veelal in kuipen overwinteren. De vroegere oranjerie is vanaf de Horstlaan onzichtbaar, maar vormt vanuit passerende treinen juist de blikvanger van het eeuwenoude complex. De voormalige oranjerie grenst aan een groot open perceel dat wordt geflankeerd door de fietstunnel onder het spoor en de toegangsweg naar Ter Horst vanaf de Horst en Voordelaan. In de glorietijd van Ter Horst bevond zich hier onder andere een moestuin, een waterpartij en een met lindebomen omgeven allee. Aan de zijde van de oranjerie bevindt zich een lange stenen fruitmuur. Die is voor een deel letterlijk in elkaar gestort, een deel wordt gestut en een deel is gerestaureerd. Gezien de huidige tendens om naast de opstallen voor wonen en werken op landgoederen en buitenplaatsen ook de aanleg en specifieke tuinelementen hun allure terug te geven, zoals op het nabijgelegen Duivenvoorde gebeurde, maar ook in Wassenaar op alle buitenplaatsen tussen De Paauw en de Wittenburg nog gaande is, sluiten we niet uit dat er ook in Ter Horst in de toekomst ook op dit vlak nog het nodige gaat gebeuren.