Verkoopproces bunker van Seyss-Inquart wordt voorafgegaan door participatietraject
Komende maandagavond buigt de raadscommissie Fysieke Leefomgeving zich over het verkoopproces van wat B en W in een raadsvoorstel omschrijven als “de belangrijkste bunker van Nederland”. Het betreft de kolossale Commandopost Clingendael (CPC) beter bekend als de bunker van nazi-kopstuk Arthur Seyss-Inquart, tijdens de Tweede Wereldoorlog de Rijkscommissaris van Nederland. Het bijzondere gebouw ligt op het grondgebied van Wassenaar, pal naast het Haagse Benoordenhout.
Door Jos Knijnenburg
De bunker van Seyss-Inqart ligt aan de rand van het landgoed Clingendael en vlak naast de fiets- en wandelroute die de verbinding vormt tussen de Waalsdorperlaan en Haagse Wassenaarseweg. Naast het bijzondere oorlogsverleden van de bunker, die in 1942-1943 werd gebouwd als schuilplaats voor nazi-leider en Clingendaelbewoner Seyss-Inquart bij een eventuele aanval van de geallieerden, is de latere geschiedenis al even uitzonderlijk. Defensie gebruikte de bunker na de Tweede Wereldoorlog als commandocentrum bij internationale spanningen en er vonden regelmatig NAVO-oefeningen plaats. Na 2013 verplaatste Defensie de activiteiten naar andere locaties en kwam het bouwwerk van 61 bij 30 meter en 20 meter hoogte in de vastgoedportefeuille van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). In 2015 werd het aangewezen als Rijksmonument. Lang hing er rond de bunker een waas van geheimzinnigheid. In het befaamde bunkerboek van Henk Ambachtsheer dat in 1995 werd uitgegeven en in 2009 een derde druk beleefde, worden de tekeningen van de bunker met het oog op de militaire bestemming als “geheim” geclassificeerd. De echte geheimzinnigheid is er thans wel een beetje vanaf. Tijdens de pandemie zijn er rondleidingen voor belangstellenden geweest en op internet is nog altijd een rondleiding te zien met Wassenaarder Kees Neisingh als gids. Hij omschrijft de bunker als een gigantische schoenendoos met muren van 2 meter dik beton en een dak van 4 meter beton met in het midden de kamer van de Rijkscommissaris. Het geheel wordt gecamoufleerd door een zadeldak met ontelbare dakpannen en betonnen muren waarop deels bakstenen zijn geschilderd. Twee enorme “schoorstenen” zijn in werkelijkheid opstelplaatsen voor luchtafweergeschut. Het exterieur gebouw kreeg in 2019 een opknapbeurt en dat was hard nodig. Wie goed kijkt ziet dat op bijgaande foto (begin 2019 gemaakt) de dakgoot spontaan naar beneden was gezakt. Jarenlang is geroepen dat de RVB de bunker zou gaan verkopen. Vanwege de beladen historie en delicate ligging tussen Clingendael en Oosterbeek, een gevoelige materie. Zo schreven tientallen prominente historici, oud-ministers en museumdirecteuren in 2019 een brief aan het kabinet dat de dit stuk “schuldig erfgoed” niet zomaar mag worden verkocht aan de hoogste bieder. Een jaar eerder liet de Joodse belangenorganisatie het CIDI al weten te gruwelen van de gedachte dat het een potentieel bedevaartsoord voor neo-nazi’s zou kunnen worden. B en W schrijven in een raadsvoorstel dat de beste manier om een monument te behouden en te beheren is om het een functie te geven. De RVB bereidt hier een procedure voor die bestaat uit een inschrijving met een voorselectie. In de aanloop daartoe is door Wassenaar en de RVB een Nota van uitgangspunten opgesteld. Die speelt niet alleen een bepalende rol bij de selectie en beoordeling van partijen met interesse, maar geeft ook richting aan de beoordeling van de plannen voor de toekomstige bestemming. De nota wordt echter eerst onderdeel van een participatieproces met de buurt en belanghebbenden. Bekend is dat de buurt zich intensief heeft bemoeid met de nieuwe bestemming van de Julianakazerne pal tegenover de bunker, die als ‘Juliapark’ inmiddels een woonbestemming heeft gekregen. Pas na het participatietraject met het Benoordenhout zal de Nota van Uitgangspunten door de gemeenteraad worden vastgesteld. De buurt wordt ook nog geconsulteerd over het uiteindelijke initiatief-plan, voordat de vergunningenprocedure wordt opgestart.