Vliegkamp Valkenburg tot 16 februari 1953 druk met hulpverlening watersnoodramp
Het is deze week precies 70 jaar geleden dat zich met de Waternoodramp in het zuidwesten van Nederland de grootste naoorlogse natuurramp uit de naoorlogse historie voltrok. De ramp voltrok zich in de nacht van zaterdag 31 januari op zondag 1 februari 1953 en kostte 1.836 mensen het leven. Nadat de omvang van de catastrofe door observaties vanuit de lucht bekend is geworden, komt er een grootschalige reddingsoperatie op gang waarbij het vliegkamp Valkenburg werd aangewezen als het centrum voor de hulpverlening vanuit de lucht. De luchtoperaties vanaf het vliegkamp duurden tot 16 februari 1953 en zijn beschreven in een artikel dat afgelopen vrijdag verscheen op de site van de Stichting Historie Vliegveld Valkenburg.
Door Jos Knijnenburg
De aanloop naar de officiële herdenking van de Watersnoodramp die eerder deze week plaatsvond werd gekenmerkt door een enorme aandacht van de media. De in 2016 opgerichte Stichting Historie Vliegveld Valkenburg die een bezoekerscentrum in de voormalige telecommunicatiebunker aan de rand van de hangarzone heeft ingericht (zie foto), profileert zich inmiddels ook nadrukkelijk op internet via de site vliegveldvalkenburg.nl. Daarop verscheen vorige week vrijdag een uitvoerig artikel dat de enorme betekenis van het vliegveld in de dagen na de watersnoodramp inzichtelijk maakt. In het in 2007 verschenen boek 'Terg mij niet‘, een uitgave van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, werd een jaar na de officiële sluiting van het vliegveld, de geschiedenis van het Marinevliegkamp Valkenburg vastgelegd, waarbij ook een aantal bladzijden aan de Watersnoodramp werden gewijd. Auteur Jaap Dubbeldam gaat daar in zijn artikel ‘Vliegveld Valkenburg en de Watersnoodramp’ dieper op in en beschrijft nauwkeurig van dag tot dag wat er tussen 1 en 16 februari 1953 allemaal kwam kijken bij de grootschalige hulpverlening door de lucht. Beelden van de ramp vanuit de lucht zijn iconisch geworden en de inzet van de enige beschikbare Nederlandse helikopter die op Valkenburg stond gestationeerd en op zichzelf al tientallen mensen het leven redde, leverde al even bekende beelden op. Veel minder bekend is wat zich in februari 1953 allemaal en rondom het vliegkamp afspeelde. Want naast het gegeven dat mensen in het rampgebied vanuit de lucht werden opgemerkt en direct of indirect met behulp van varend materieel varend materieel werden gered, vonden er talloze droppings in de ondergelopen gebieden plaats. Van rubberboten en voedsel, tot medicijnen, drinkwater en zandzakken. Dubbeldam beschrijft hoe er op 2 februari 48 vluchten vanaf Valkenburg worden uitgevoerd en er in de dagen daarna enorm wordt opgeschaald. Tientallen vliegtuigen voeren vanaf Valkenburg missies naar het rampgebied uit. Op 3 februari zijn er vanaf Valkenburg, Schiphol en Gilze-Rijen zo’n 150 vliegtuigen onafgebroken in actie. Vanaf 4 februari arriveert er ook een armada aan buitenlands vliegend materieel op Valkenburg. Opvallend is dat ook Engeland al heel snel 9 helikopters stuurt. In de eerste aflevering van de tv-serie ‘Het water komt’ werd al aandacht gegeven aan het minder bekende gegeven dat de storm die de Watersnoodramp veroorzaakte, bij Schotland tot ontwikkeling kwam en voorafgaand aan de Nederlandse ramp ook in Engeland tot grootschalige overstromingen leidde. Naast de Nederlandse slachtoffers kwamen op de Noordzee en in Engeland al ruim 500 mensen om het leven. Dubbeldam schrijft dat in de periode 2 tot 10 februari 1953 alleen al vanaf Valkenburg 449 vluchten werden uitgevoerd. Het gros daarvan vond plaats met behulp van door Amerika beschikbaar gesteld vliegend materieel, terwijl naast Engeland ook landen als België, Noorwegen, Denemarken, Italië en Canada vliegtuigen en heli’s naar Nederland zonden. Een kleine 40 jaar na de Watersnoodramp zou Valkenburg opnieuw een gigantisch logistiek centrum voor vliegend materieel worden, toen de Amerikanen met het oog op de Golfoorlog de basis als doorvoerhaven voor het transport van maar liefst 420 helikopters gebruikten. Op 16 november jl. was Valkenburg wellicht voor de allerlaatste keer als vliegveld volop in bedrijf tijdens het sluitstuk van de internationale gevechtsoefening ‘Falcon Autumn’, waarbij 37 helikopers en ruim 1.000 militairen aan deelnamen.