Gespecialiseerde immuuncellen bieden mogelijkheid tot nieuwe therapieën tegen kanker
Wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Antoni van Leeuwenhoek hebben ontdekt hoe gespecialiseerde immuuncellen in staat zijn tot het opsporen en verwijderen van tumoren, die ‘onzichtbaar’ zijn voor de conventionele verdedigingsmechanismen van het immuunsysteem. De studie is op 11 januari 2023 gepubliceerd in het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift Nature. De bevindingen kunnen mogelijk leiden tot nieuwe immuuntherapieën tegen kanker.
Het opsporen van abnormale cellen in ons lichaam is normaal gesproken een taak van conventionele T-cellen, witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in het immuunsysteem. Deze cellen kunnen vele soorten afwijkingen herkennen, zoals virale en bacteriële infecties. Maar het immuunsysteem heeft soms moeite om kankercellen op te sporen. Deze kwaadaardige cellen worden alleen herkend door conventionele T-cellen als er een specifieke molecuul aan verbonden is. Maar om te ontsnappen aan het immuunsysteem, missen sommige kankercellen dit molecuul, waardoor ze ‘onzichtbaar’ worden voor conventionele T-cellen.
Onderzoekers van het LUMC en NKI zagen onlangs echter een vreemd fenomeen: sommige patiënten met ‘onzichtbare’ tumoren reageren zeer goed op immuuntherapie tegen kanker. Bij deze therapieën wordt met name de activiteit van conventionele T-cellen aangewakkerd of versterkt door antilichamen. “Maar bij deze vormen van kanker ontbreken nu juist de moleculen die conventionele T-cellen in staat stellen om ze te herkennen. We begrepen daarom niet waarom de patiënten zo goed op de behandeling reageerden”, aldus Noël de Miranda, groepsleider van de onderzoeksgroep Cancer Immunogenomics van de afdeling Pathologie van het LUMC.
Nader onderzoek van cellen van patiënten die zijn behandeld in het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis wijst uit dat zogenoemde gamma delta T-cellen – een minder bekend, gespecialiseerd type immuuncel – in staat zijn om kankercellen te detecteren die onzichtbaar zijn voor conventionele T-cellen.
De Miranda: “Dit laat zien dat ons immuunsysteem een soort back-up heeft. Als het niet lukt om kankercellen op de normale manier te herkennen, is er nog een tweede verdedigingslinie. Onze bevindingen kunnen uiteindelijk leiden tot nieuwe behandelingen van ‘onzichtbare’ tumoren met gamma delta T-cellen.”
“We beginnen pas net met het ontsluiten van het geweldige potentieel van gamma delta T-cellen voor de ontwikkeling van nieuwe immuuntherapieën voor kanker”, zegt Emile Voest, hoogleraar medische oncologie, groepsleider in het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek en onderzoeker bij Oncode. “We begrijpen nu beter hoe deze immuuncellen werken tegen tumoren in kankerpatiënten en hoe we daar gebruik van kunnen maken bij het ontwikkelen van nieuwe immuuntherapieën. Deze immuuncellen zullen vooral een rol kunnen spelen bij het behandelen van vormen van kanker die niet kunnen worden geëlimineerd door conventionele T-cellen.” Het onderzoek wordt gefinancierd door Oncode en the European Research Council.