Waar was de Regie?
In deze editie kijken we terug op de politieke ontwikkelingen van vorige week die de coalitie in gevaarlijk vaarwater heeft gebracht. De wethouders gaan, ondanks de aanslag op hun begroting, door met het besturen van ons dorp. De verhoudingen met de VVD zijn brisant te noemen, terwijl die partij poogt om de emotie niet de overhand te laten krijgen. De gebeurtenissen de afgelopen weken rond de begroting geven de indruk dat er geen sprake was van enige regie. Er waren wel wat contacten over en weer tussen de hoofdrolspelers in de coalitie, maar geen centrale regie om te voorkomen in de situatie te geraken waar men zich nu in bevindt.
Door Jan H. de Roij
Terugkijkend op de Begrotingsraad van vorige week, waarbij het voorstel van het college om de OZB met 20% te verhogen het niet haalde, vallen een paar dingen op. Allereerst de begroting zelf, die vol van ambitie zat, maar waarbij geen rekening is gehouden met hoe de lastenverhogingen voor burgers en ondernemers zouden vallen in het dorp. Veel focus op de inhoud; weinig empathie met de belastingbetalers. Dit werd onderstreept toen in de gemeenteraad HvW sprak over ‘gefortuneerde huizenbezitters’ die een bijdrage moeten leveren, alsof alle huizenbezitters gefortuneerd zijn. Voorts is van belang bij een drastische verhoging van de lasten een duidelijk verhaal te hebben waar dat voor nodig is. Waar gaat al dat geld naartoe? Er werden wel enkele uitgavenposten genoemd, zoals onderhoud openbare ruimte en meer ambtenaren, maar over noodzaak, impact en cijfermatige onderbouwing lazen we heel weinig. Je moet dan niet verbaasd zijn dat velen afwijzend staan tegenover een lastenverhoging.
Tijdens het begrotingsdebat viel op dat het college de indruk gaf de gemeenteraad niets te gunnen. Vrijwel alle (19) amendementen werden ontraden. Daar maak je geen vrienden mee, integendeel. Zo nam de VVD het bijzonder hoog op dat het college niet bereid was nu snel vaart te maken met de ontwikkeling van een nieuw centrumplan. Als reden voor de afwijzing werd door het college het gebrek aan personeel aangevoerd. Een argument dat tijdens de beraadslagingen meer werd gehoord bijvoorbeeld als reden voor het uitblijven van een Uitvoeringsprogramma; dat eigenlijk ten grondslag aan de begroting had moeten liggen. Het tekort aan ambtenaren begint een steeds indringender probleem te worden en je hoort dus ook toenemend begrip voor wethouder Hendrickx die dit met zijn ‘niet in control’-uitspraak voor het eerst agendeerde. Dit was dan weer aanleiding voor de VVD om aan te voeren dat vanwege dit tekort aan ambtenaren de ambities uit de begroting niet al in 2023 gerealiseerd kunnen worden en dat dus een verhoging van de OZB niet is te rechtvaardigen. Wat 2023 betreft althans. Naar verluid zou de VVD in 2024 wel kunnen instemmen met een OZB-verhoging mits er een realistisch plan aan ten grondslag ligt.
Wat opviel in gesprekken gevoerd met verschillende politici vorige week, is het gebrek aan onderlinge communicatie. Coalitiepartijen spraken niet met elkaar en zochten elkaar niet op. Voorafgaand aan het begrotingsdebat en tijdens de marathonzitting waren de contacten tussen wethouders en fractievoorzitters minimaal. Vandaar dat gehannes met amendementen om de verhoging van de OZB te beperken: 0%, 7%, 12,5% op dinsdag en 0%, 9,75% op woensdag. Het had er daarbij alle schijn van dat de coalitiepartijen voor hun OZB-amendementen niet van te voren steun hadden gevraagd bij andere coalitiepartijen. Het gevolg was dat de oppositie onder aanvoering van Hubert Schokker er met de zege vandoor ging.
Het volgende kan men zich afvragen: had de VVD niet het gesprek met de andere coalitiepartijen en het college moeten zoeken toen zij voor het begrotingsdebat tot de conclusie kwamen dat zij een OZB-verhoging niet konden steunen? Dan had men misschien samen een compromis kunnen bereiken. Was het omgekeerd niet logisch geweest dat men, vanuit het college of de andere coalitiepartijen, op de zaterdag dat de VVD haar standpunt in de krant had gezet, onmiddellijk een crisisberaad bijeen had geroepen? Dacht men werkelijk: dit waait wel over; de VVD trekt wel bij? Zou het niet volstrekt voor de hand hebben gelegen dat toen op dinsdagavond, nadat alle OZB-amendementen waren weggestemd, bleek dat er woensdag nog een avond van debat zou volgen om subiet met alle betrokken partijen om de tafel te gaan zitten? En tot slot de vraag: waar was de regie? Dient de burgemeester in dergelijke situaties niet in te grijpen en partijen in conclaaf te dwingen? Is dat niet de politieke rol die hij dient te vervullen?
Had men wel tijdig overlegd, dan zou men ongetwijfeld tot een werkbaar compromis zijn gekomen; de wethouder van Financiën had al door laten schemeren dat een lagere OZB-verhoging bespreekbaar was en voor de VVD-wens snel vaart te maken met het centrumplan had men ook wel een oplossing gevonden. En nu? Nu heerst er ontsteltenis en woede in de Paauw, ook bij de ambtelijke staf, en moet men aan de slag met het ontmantelen van de begroting. Er heerst een groot wantrouwen tegenover het opereren en de bedoelingen van de VVD. Enig begrip dat de VVD tegenover de achterban geen OZB-verhoging in deze crisistijd kan verkopen is er wel, maar niet voor de manier waarop. De VVD benadrukt van haar kant nog steeds achter het coalitieakkoord te staan en de daarin geformuleerde plannen. Men wil alleen niet de burger nu reeds laten betalen voor uitgaven die om verschillende redenen in 2023 nog niet gerealiseerd kunnen worden. De VVD denkt niet dat er fundamentele breuken tussen de partijen zijn opgetreden en wil snel aan tafel om te komen tot een realistische fasering en onderbouwing van de plannen. De andere partijen aan het overleg zullen waarschijnlijk eerst de vraag beantwoord willen zien of de VVD nog wel echt verder wil in deze coalitie; die zekerheid voelen de anderen nog niet.