Opnieuw vier slachtoffers van holocaust herdacht
Met de onthulling gisteren van vier nieuwe struikelstenen (‘Stolpersteine’) in Wassenaar-Zuid zijn opnieuw vier slachtoffers van de holocaust samen met hun verhalen, thuisgekomen in Wassenaar.
Door Jos Knijnenburg
Vijf jaar nadat de gemeenteraad van Wassenaar een motie van GroenLinks aannam om in Wassenaar Stolpersteine te plaatsen en een klein jaar nadat de eerste exemplaren op meerdere plekken in Wassenaar zijn geplaatst, hebben opnieuw vier voormalige dorpsgenoten een dergelijk eerbetoon gekregen. Een Stolperstein is een betonnen blokje waarop een messing plaatje van 10 bij 10 centimeter is bevestigd. Daarop staat in elk geval een naam, het geboorte jaar en indien bekend de datum en plaats van overlijden. Er staan nooit meerdere mensen op één struikelsteen. De gedachte daarachter is dat ieder oorlogsslachtoffer en dus ook ieder mens uniek is en dus ook een eigen steen verdient. De kleine gedenktekens worden in het plaveisel van veel een trottoir aangebracht pal voor de huizen waar de bewuste persoon heeft gewoond voordat hij of zij door de Nazi’s werd verdreven, veelal gedeporteerd en uiteindelijk vermoord. Dat lot trof niet altijd slechts één bewoner van een huis ergens in Wassenaar, maar soms ook een partner en kinderen. Zo liggen er voor een huis aan de Wittenbergerweg 120 zes struikelstenen voor een echtpaar met vier kinderen en even verderop voor nummer 64 liggen er drie. Natuurlijk kan het ook alleen kinderen betreffen, zo als te zien is voor Crocusstraat 27 waar de namen van een broer en zus op twee stenen zijn vereeuwigd. De allereerste Stolperstein in Wassenaar werd geplaatst op 25 november 2021 door de initiatiefnemer, de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Zijn project ‘Stolpersteine’ gaat uit van de gedachte dat de gepersonificeerde steentjes waarover niemand daadwerkelijk zal struikelen, ons gemoed wakker houden. Ze waarschuwen als het ware dat we niet tolereren dat gruweldaden worden herhaald waarbij de namen van “ongewenste medemensen” werden uitgewist. Een mens is immers pas vergeten wanneer zijn of haar naam is vergeten. De Werkgroep Stolpersteine Wassenaar, voortgekomen uit het project ‘Wassenaar herdenkt’ uit 2014, bracht vorig jaar een fraaie publicatie uit naar aanleiding van het eerste contingent struikelstenen dat in Wassenaar kon worden geplaatst. Afgelopen juni bracht deze krant nog het verhaal van een bijzondere Stolperstein die aan de Stoeplaan werd geplaatst ter herinnering aan een verzetsstrijder die deel uitmaakte van de ‘Groep Kees’ en na zijn arrestatie, verhoor en marteling overleed. Wassenaar telt in totaal een kleine 100 slachtoffers van de holocaust en het is de bedoeling dat er de komende jaren nog meer struikelstenen worden geplaatst, met de klanttekening dat achter elke steen een verhaal zit dat is onderzocht en niet zelden ook een ware zoektocht naar nabestaanden. Via de speciale stolpersteine app kan een kaart van Wassenaar worden bekeken waarop is aangegeven waar de struikelstenen liggen, compleet met foto’s van zowel de herdenktekens als de personen voor wie ze zijn geplaatst en veel achtergrondinformatie.