Dodenherdenking bij Haagsche Schouw krijgt dankzij spreker een wel heel actuele dimensie
De strijd om de Haagsche Schouwbrug in Leiden, die in de meidagen van 1940 tientallen, voornamelijk jonge dienstplichtige Nederlandse militairen het leven kostte, maakt een onlosmakelijk onderdeel uit van de Wassenaar oorlogsgeschiedenis. Deze wordt dan ook uitgebreid beschreven in het boek ‘Wassenaar in de Tweede Wereldoorlog’. Het oorlogsmonument dat hier al in 1941 werd onthuld, vormt op 4 mei het decor van een herdenking. Die krijgt dit jaar een wel heel bijzonder karakter.
Door Jos Knijnenburg
De gemeentelijke Dodenherdenking vindt in Wassenaar traditioneel plaats bij het monument aan de Schouwweg dat tegenover de voormalige oorlogsbegraafplaats ‘Het Lange Duin’ staat. Het gedenkteken waar komende week de oorlogsslachtoffers worden herdacht, maakte tot begin jaren tachtig deel uit van de begraafplaats aan de overkant. Vanaf 1946 worden ook op de in Wassenaar gelegen Waalsdorpervlakte de oorlogsslachtoffers herdacht. Kenmerkend voor de 4 mei herdenking op die beladen plek is dat deze altijd wordt gehouden door middel van een stille tocht vanuit Den Haag naar de duinvlakte in Wassenaar. Hier worden geen toespraken gehouden en statements gemaakt en er is geen live muziek te horen. Los van het Wilhelmus dat even na acht uur uit luidsprekers klinkt en het sonore gebeier van de grote Bourdonklok. Dat stopt als de laatste deelnemer de gedenkplaats is gepasseerd. Daarna is het er stil. De herdenking bij het oorlogsmonument nabij de Haagsche Schouwbrug is niet alleen door wat zich rond die plek heeft afgespeeld, een jaarlijkse herinnering aan de Slag om regeringsstad Den Haag geworden. Een militaire operatie waarbij de vliegvelden Ockenburg, Ypenburg en Valkenburg in de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog een cruciale rol vervulden. De 4 mei herdenking bij de Haagsche Schouw heeft een geheel ander karakter dan de plechtigheden aan de Schouwweg en op de Waalsdorpervlakte. De organiserende Stichting Dodenherdenking Leiden zorgt niet alleen voor een prominente spreker aan de Haagsche Schouwweg, maar heeft de hier uitgesproken toespraken ook vastgelegd en toegankelijk gemaakt via de site dodenherdenkingleiden.nl. Zoals alle 4 mei herdenkingen is de plechtigheid aan de Haagsche Schouw dit jaar voor het eerst sinds het begin van de coronacrisis weer een publieke aangelegenheid. De laatste herdenking voor corona vond plaats op 4 mei 2019. De laatste overlevende van de strijd om de Haagsche Schouw, de toen bijna honderdjarige Willem Witvliet, las de namen van de slachtoffers op het monument voor. Hij werd daarbij ter zijde gestaan door een klein ventje, een verre nazaat van één van de betrokkenen.
Voormalig minister van Defensie en oud VVD-fractieleider Joris Voorhoeve, die een bijzondere rol vervulde ten tijde van de oorlog in voormalig Joegoslavië, hield toen een rede. Drie jaar later is het de Russische inval en oorlog in Oekraïne die komende week zonder enige twijfel in tal van 4 mei redes en beschouwingen rechtstreeks aan de Tweede Wereldoorlog zal worden gekoppeld. Dat gebeurt op 4 mei aan de Haagsche Schouwweg door Jaap de Hoop Scheffer. Precies twintig jaar geleden beschreef de Wassenaarse oud-CDA wethouder en huidig staatssecretaris Marnix van Rij in een boek de strijd die hij als CDA-partijvoorzitter met beoogd lijsttrekker Jaap De Hoop Scheffer leverde om de koers van het CDA. Van Rij verdween daarna lang uit beeld, maar Jaap De Hoop maakte internationaal geschiedenis. Hij was tussen 2003 en 2009 secretaris-generaal van de NAVO, het militaire bondgenootschap dat in die periode werd uitgebreid met Albanië en Kroatië. Door de oorlog in Oekraïne is het naoorlogse thema van de veiligheid van West-Europa actueler dan ooit en in het kielzog daarvan is ook een eventuele uitbreiding van de NAVO een serieuze optie voor bijvoorbeeld een land als Finland. Jaap de Hoop Scheffer zal in zijn toespraak bij het monument aan de Haagsche Schouw ook ingaan op de oorlog in Oekraïne en de rol van de NAVO daarin.