Erfgoedhuis komt met document over betekenis van Omgevingswet voor hele landgoederenzone
Wassenaar - Het Erfgoedhuis Zuid-Holland heeft vorige week een digitale handreiking voor gemeenten in Noord-Holland gepubliceerd over de betekenis van de nieuwe Omgevingswet voor de hele landgoederenzone langs de Hollandse kust tussen Kennemerland en het Westland. De fraai geïllustreerde publicatie op erfgoedhuis-zh.nl, plaatst niet alleen het rijke bezit van Wassenaar aan landgoederen in een breder regionaal perspectief, Zij geeft ook een aardig inzicht in, wat er beleidsmatig allemaal komt kijken, om al dat moois voor toekomstige generaties in stand te houden.
Door Jos Knijnenburg
Onder de titel ‘De landgoederenzone langs de kust van Holland in het omgevingsplan’ geeft het Erfgoedhuis een 50 pagina’s omvattende “handreiking aan gemeenten” over hoe om te gaan met hun landgoederen, kastelen en buitenplaatsen onder de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2023 in werking treedt. Hoewel het document primair is bedoeld voor ambtenaren, bestuurders en beleidsmakers, staat er ook veel lezenswaardigs voor iedereen met interesse in de groene parels van Wassenaar. Een kaartje met alle “beschermingsregimes” die momenteel van toepassing zijn binnen de gemeente Wassenaar en in het Voorschotense deel van de Duivenvoordecorridor, maakt feilloos duidelijk hoe groot de ruimtelijke impact van de beschreven Noord- en Zuidhollandse landgoederenzone in beide gemeenten is.
Dat komt met name omdat het niet alleen maar gaat om de landgoederen zelf, maar ook om wat wordt aangeduid als “landgoed- en kasteelbiotopen”. Zoals de polders die grenzen aan Zuidwijk, Duivenvoorden en de Horsten. Het gaat nadrukkelijk dus niet alleen om een buitenplaats maar ook om infrastructuur die daaraan is gekoppeld zoals waterwegen, maar ook blikvelden, panorama’s en zichtlijnen. Het terrein van de firma Griffioen aan de Rijksstraatweg, waarvan een deel naar alle waarschijnlijkheid wordt bestemd voor woningbouw om de verplaatsing van het bedrijf te financieren, is ook onderdeel van zo’n biotoop. Het verschijnsel zichtlijn wordt in de handreiking fraai geïllustreerd aan de hand van een schets van landgoed De Paauw, waarop naast alle gebouwen ook alle grote bomen worden weergegeven. Wie goed kijkt ziet dat ook wordt weergegeven hoe het fraaie zicht vanuit villa Ruys aan de Paauwlaan is gevisualiseerd. In de handreiking wordt niet alleen in vogelvlucht het ontstaan van de grotendeels vanaf de zeventiende eeuw ontstane landgoederenzone langs de Hollandse kust beschreven, maar ook de teloorgang van veel buitenplaatsen. Het verhaal over verkavelingen, villa- en bunkerbouw (zoals in Clingendael) en over instellingen die zich er vestigden klinkt ook voor Wassenaar bekend. De kernwaarden van wat er nog over aan landgoederen en buitenplaatsen worden uitvoerig beschreven.
De publicatie komt op een moment dat er in Wassenaar al sinds een aantal jaren zeer groot onderhoud aan enkele buitenplaatsen wordt verricht. De werkzaamheden in Park De Paauw en het aangrenzende landgoed Backershagen zijn inmiddels zo goed als gereed en sinds een maand wordt er volop gewerkt aan de groene ruimte in Park Rust en Vreugd, waar het bos op sommige plekken flink is uitgedund. In de handreiking wordt het bestaande beleid voor de landgoederenzone beschreven, maar de kern wordt gevormd door de vraag hoe gemeenten moeten omgaan met de nieuwe Omgevingswet. Met daarbij de nadrukkelijke kanttekening dat deze materie en met name de regelgeving nog altijd in beweging is. Gemeenten hebben nog jaren de tijd om straks een definitief omgevingsplan voor hun hele grondgebied vast te stellen. Tot die tijd is een tijdelijk omgevingsplan van kracht. In de handreiking van het Erfgoedhuis sluit af met een tiental tips aan gemeenten over de omgang met hun landgoederen in het licht van de komende Omgevingswet. Tip 8 maakt duidelijk dat de landgoederenzone langs de Hollandse kust in elk geval niet helemaal zal blijven zoals ie er nu uitziet. Want landgoederen en buitenplaatsen zijn per definitie “multifunctioneel”. Er zijn allerlei combinaties mogelijk van functies als wonen, recreatie, sociaal-maatschappelijk, landbouw, bosbouw en natuur. “Bied ruimte voor herbestemming door meerdere functies of gebruiksactiviteiten toe te staan, maar regel wel een goede kwaliteitsbewaking en –advisering bij ingrepen om nieuwe functies in te passen”, zo adviseert het Erfgoedhuis de gemeenten.