Stolpersteine geplaatst op gedenkplekken in Wassenaar
AlgemeenSinds vorige week donderdag heeft ook Wassenaar Stolpersteine, als blijvende herinnering aan de slachtoffers van naziterreur in de Tweede Wereldoorlog. Zeer bijzondere en bovenal indrukwekkende ceremonies met sprekers en muziek, op zowel donderdag als vrijdag, met veel vaak hoogbejaarde genodigden uit vele landen in de wereld, gingen aan de steenlegging vooraf, vorige week donderdag in het Rijnlands Lyceum en vorige week vrijdag in de Kievietskerk.
Door Jan Pieter Becker
Foto’s: René de Wit
De eerste gouden ‘struikelsteen’ werd donderdag door burgemeester Leendert de Lange samen met Lies Vrancken Peeters, leerlinge van het Rijnlands Lyceum, geplaatst op de stoep voor de Van Zuylen van Nijeveltstaat 106, zijnde de laatst bekende woning van Ferdinand Da Silva, destijds docent op het Rijnlands, die de verschrikkingen van de oorlog niet heeft overleefd. Totaal zijn 18 stenen geplaatst op 7 locaties en de bedoeling is dat de komende jaren nog veel meer Stolpersteine in Wassenaar geplaatst zullen worden.
Kunstenaar Gunter Demnig startte in 1992 een bijzonder project. Door hem ontworpen Stolpersteine moesten in heel Europa slachtoffers van de Holocaust herdenken. De Stolpersteine van 10 bij 10 centimeter met op de kop een messing plaatje met gegevens van de slachtoffers, worden geplaatst op de stoep voor de laatste bekende woning van de slachtoffers. Stolpersteine worden ook wel struikelstenen genoemd, het is een combinatie van de Duitse woorden Stolpern (struikelen) en Steine (stenen) en die struikelstenen moeten voorbijgangers symbolisch gezien laten struikelen als blijvende herinnering aan slachtoffers van de nazi’s.
Het gemeentebestuur van Wassenaar en de leden van de werkgroep Stolpersteine Wassenaar waren terecht trots dat na een lange periode van voorbereiding de eerste Stolpersteine in Wassenaar geplaatst konden worden.
Donderdag zijn stenen geplaatst bij achtereenvolgens de Van Zuylen van Nijeveltstraat 106, Crocusstraat 27, Hyacinthstraat 23 en Laan Rhemen van Rhemenshuizen 4. Vrijdag vonden steenonthullingen plaats bij Wittenburgerweg 120, Wittenburgerweg 64 en de Hogeweg 16.
Margaret de Vos van Steenwijk, voorzitter van de werkgroep Stolpersteine Wassenaar: “Er is veel onderzoek gedaan en dat leidde tot prachtige verhalen. De eerste steen voor de Van Zuylen 106, daar woonde destijds Ferdinand (roepnaam Freddie) Da Silva, op jonge leeftijd al benoemd tot docent bij het Rijnlands. In de oorlog gaf hij ook nog les op het Joodsch Lyceum, altijd onder extreem moeilijke omstandigheden, en hij heeft veel mensen geholpen. Aangenomen wordt dat zowel hij als zijn ouders, als zijn 10 jaar jongere zus op 25 februari 1945 niet meer in leven waren. Ook Ernest Frijda (destijds woonachtig Crocusstraat 27) was docent op het Rijnlands, een collega dus van Da Silva. Vijf leerlingen van het Rijnlands hielden donderdag een samenspraak en zij brachten als het ware hun in de oorlog omgekomen leraren terug de school in”.
Toen Margaret in 2014, na 16 jaar in de gemeenteraad te hebben gezeten, de lokale politiek verliet, startte zij een project om Wassenaarse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog te herdenken. “Het eerste doel was te komen tot een namenlijst van alle slachtoffers en dat is gelukt. Het tweede doel was om Stolpersteine te plaatsen en de eerste stenen zijn vorige week gelegd. Het derde doel is de namen van alle slachtoffers te vermelden bij het oorlogsmonument aan de Schouwweg”. En ze vervolgt: “Er zijn 99 Joodse slachtoffers in Wassenaar en we gaan door met het plaatsen van Stolpersteine. Mooi dat leerlingen van zowel het Rijnlands als leerlingen van de Bloemcampschool de stenen zullen onderhouden”.
