Foto: Jos Knijnenburg
Foto: Jos Knijnenburg

Aanleg ontbrekend stuk smalspoor en brug maken rondje Valkenburgse Meer mogelijk

Algemeen

Wassenaar - Prachtige foto’s van een groep spoorwerkers op een brug, een nieuwe voorzitter van de Stoomtrein Katwijk Leiden die op dezelfde brug een toost uitbrengt met zijn illustere voorganger en als klap op de vuurpijl plaatjes van een gloednieuwe spoorbaan op een ook voor veel Wassenaarders nu nog totaal ontoegankelijk stuk grond tussen het Valkenburgse Meer en het verlengde van de Wassenaarse Zijlwatering. Op haar facebookpagina is Stoomtrein Leiden Katwijk, waarvan het spoornetwerk net de grens met Wassenaar raakt, 2022 in stijl begonnen.

Door Jos Knijnenburg

Afgelopen zomer konden we dankzij de welwillende medewerking van een treinliefhebber een eerste blik werpen op de toen net geplaatste spoorbrug (zie foto) over de directe waterverbinding tussen de bij Wassenaarse watersporters welbekende Zijlwatering en het Valkenburgse Meer. De brug ligt in een langgerekt en hermetisch voor het publiek afgesloten gebied aan de westzijde van het Valkenburgse Meergebied dat al vele decennia wordt gebruikt voor de op- en overslag van het zand dat uit de plas wordt gewonnen. Vanuit Wassenaar is het terrein bereikbaar via een fietspad dat doodloopt op een groot ijzeren hekwerk dat het kloppende hart van de zandwinning uit het meer hermetisch van de buitenwereld afsluit. In ons archief stuiten we op een raadvoorstel van B en W van Wassenaar uit april 1994 over de aanleg van een fietspad tussen Wassenaar en (het dorp) Valkenburg. In 1989 werd daarvoor een eerste stap gezet met de realisering van het Jaagpad tussen de Lignestraat en de Hogeboomseweg.

Een forse uitbreiding van het Valkenburgse Meer in de richting van Wassenaar die in de eerste helft van de jaren negentig is afgerond, maakt de aanleg van verdere fietsverbindingen noordwaarts mogelijk. En dus komt er een fietspad langs de Zijlwatering tot aan de kruising met de Tankval en van daaruit een verbinding langs het meer naar fietspad Oude Trambaan. Pal langs de Zijlwatering wordt een doodlopend pad aangelegd. Tussen de fietspaden langs het meer en de plas wordt een smalspoortracé gelegd dat net als het pad langs de Zijlwatering doodloopt. De smalspoorders, aanvankelijk actief in de duinen, realiseren na de verhuizing naar het Valkenburgse Meergebied een eigen museum, dat vanaf 2004 een enorme impuls krijgt door de realisatie van een buitengebeuren dat anno 2022 het karakter van een compleet historisch dorp heeft gekregen. Afgelopen zomer verrees er nog een nieuwe loods voor de vloot locomotieven. De voorkant van het ‘spoordorp’ kreeg in 2021 een veel beter aanzien door de grote opknapbeurt van de oostoever van het Valkenburgse Meer. 

Maar Stoomtrein Katwijk Leiden gedijt niet alleen bij een statische presentatie van haar enorme collectie. Juist het kunnen rijden van het materieel vormt voor vrijwilligers en bezoekers de kers op de taart. De organisatie deed bij monde van voorzitter Pieter van den Ham met regelmaat van zich spreken in zowel Katwijk als Wassenaar als het ging om de planvorming van Valkenhorst, het Valkenburgse Meer of de Groene Zone. De gedroomde spoorverbinding via Valkenhorst met de duinen blijkt complex, zeker omdat Wassenaar daar op haar grondgebied niet aan wil.

De aanleg van het laatste stuk spoorrails om 360 graden rondom de Valkenburgse Plas te kunnen rijden leek ook een brug te ver. Maar wapperend met een contract uit 1993 kreeg Van der Ham Katwijk, de provincie en de zandwinner mee. Een door Pro Rail beschikbaar gestelde oude spoorbrug gaf het project een boost. Maar dat de aanleg van honderden meters smalspoor op een bed met ‘steenslag’, inclusief een spoorbrug op een ook nog eens deels geaccidenteerd tracé geen sinecure is, is wel duidelijk. In april moet het project resulteren in een dienstregeling die voorziet in een volledige ronding van het meer. Het noodgedwongen rangeren om heen en weer te kunnen rijden op het doodlopende spoor nabij de voormalige korte startbaan van vliegveld Valkenburg is, daarmee verleden tijd. Als de uitbreiding van de zandwinning aan de zuidzijde in het meer, waartegen Wassenaar in 2007 haar verzet staakte, echt van start gaat, dan zal naast het fietspad, ook een flink deel van het smalspoor moeten worden verlegd in de richting van de Wassenaarse Maaldrift. Het kaartmaterieel in de Beperkte Gebiedsvisie Groene Zone (2021) sorteert Wassenaar daar al nadrukkelijk op voor.

Uit de krant